Gazagystanyň Premýer-ministriniň orunbasary Kanat Bozumbaýewiň ýolbaşçylygyndaky bu çärä Gazagystanyň Suw serişdeleri we suwaryş ministri Nurjan Nurjigitow, AHHG-nyň Ýerine ýetiriji komitetiniň başlygy Ashat Orazbaý, Täjigistanyň Premýer-ministriniň orunbasary Suleýmon Ziýozoda, Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Taňryguly Atahallyýew, Özbegistanyň Prezidentiniň geňeşçisi Şuhrat Ganiýew, Gyrgyzystanyň Gazagystandaky ilçisi Dastan Dýuşekeýew gatnaşdy.
Araly halas etmegiň Halkara Gaznasynyň (AHHG) 1993-nji ýylda döredildi we Merkezi Aziýanyň esasy sebit guramalarynyň biridir. Gazagystan 2026-njy ýyla çenli AHHG başlyklygyny kabul etdi we 18-nji sentýabrda Gaznanyň Müdiriýetiniň birinji mejlisi geçirildi.
AHHG Merkezi Aziýanyň durmuş-ykdysady abadançylygyna täsir edip bilýän sebitleýin hyzmatdaşlygyň güýçli toplumlaýyn guralyna öwrüldi. AHHG-nyň çäginde ýakyn hyzmatdaşlygyň we döwlet baştutanlarynyň syýasy erkiniň netijesinde gazna agza ýurtlaryň Aral çökgünligi bilen baglanyşykly meseleleri çözmekde edýän tagallalaryny birleşdirmegi başardy.
Müdiriýetiniň mejlisinde Aral deňziniň sebitinde suw we energiýa çeşmelerini özara peýdaly ulanmak üçin uzak möhletli hereketleriň zerurlygy, energiýa we suwaryş gyzyklanmalaryny göz öňünde tutup, Syrderýa we Amyderýa sebitlerinde energiýa we suwaryş gyzyklanmalaryny göz öňünde tutup, suw howdanlarynyň işiniň tertibi boýunça utgaşdyrylan çäreler bellenildi.
Şeýle hem iki sany uly göwrümli taslamanyň mundan beýläk-de durmuşa geçirilmegi ileri tutulýar: sebitde 35 taslama durmuşa geçirilýän Aral deňzi sebitindäki ýurtlara kömek bermek boýunça Hereketleriň maksatnamasy we Merkezi Aziýada Durnukly ösüş üçin daşky gurşawy goramak maksatnamasy.
Şol gün Gazagystanyň Premýer-ministri Olžas Bektenow AHHG Müdiriýetiniň Geňeşiniň ilkinji mejlisine gatnaşýan agza-ýurtlaryň wekiliýetleriniň ýolbaşçylary bilen duşuşyk geçirdi.
Duşuşykda serhetüsti suw baýlyklaryndan bilelikde peýdalanmak, şeýle hem Aral deňzi sebitindäki ekologiýa we durmuş-ykdysady meseleleri mundan beýläk-de çözmek boýunça çäreler ara alnyp maslahatlaşyldy.
Merkezi Aziýada ähli taraplaryň bähbitlerini göz öňünde tutup, suw we energiýa hyzmatdaşlygy üçin hemmetaraplaýyn we özara peýdaly hereketleri mundan beýläk-de ösdürilmeginiň zerurlygy bellenildi. Hususan-da, iň täze sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, emeli hemra maglumatlaryny ýeri uzak aralykdan barlamak, bu hyzmatdaşlygy güýçlendirer we ep-esli suw baýlygyny tygşytlar.
Mundan başga-da, Aral deňzi sebitinde energiýa we suwaryş işlerini kadalaşdyrmagyň netijeliligini ýokarlandyrmak üçin sebitdäki ýurtlar tarapyndan suw çeşmelerini hasaba almak, gözegçilik etmek, dolandyrmak we paýlamak üçin bitewi awtomatlaşdyrylan ulgamyň ösüşi we durmuşa geçirilmegi boýunça işler güýçlendiriler. Bu çäreler, ýurtlaryň isleglerini kanagatlandyrmakda deňagramlylygy gazanmaga we güýz-gyş möwsüminde elektrik togunyň we tomusda suwaryş suwlarynyň ýetmezçiliginiň öňüni almaga gönükdirilendir.
Şeýle hem ileri tutulýan meseleleriň arasynda AHHG-nyň guramaçylyk gurluşyny we hukuk esaslaryny gowulandyrmak işiniň tamamlanmagy bar. Häzirki wagtda hünärmenleriň iş topary degişli işleri alyp barýar.
Duşuşygyň dowamynda Täjigistanyň Premýer-ministriniň orunbasary Ziýozoda Suleýmon, Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Taňryguly Atahallyýew we Özbegistan Prezidentiniň geňeşçisi Şuhrat Ganiýew teklipleri bilen çykyş etdiler.
